Χαρακτηριστικά εφηβείας

Τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά της εφηβείας

Η εφηβεία είναι μία σημαντική σωματική και ψυχική καμπή που οδηγεί στην ενήλικο ψυχική οργάνωση. Η εφηβεία είναι ένα ταξίδι από την παιδική ηλικία προς στην ενηλικίωση κατά την διάρκεια της οποίας πραγματοποιούνται βιολογικές, σωματικές και ψυχοκοινωνικές αλλαγές. Παρατηρούμε επίσης αλλαγές στην ταυτότητα και στις διαπροσωπικές σχέσεις του εφήβου..

Τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι τα εξής:

• Άρνηση: χαρακτηριστικό κάθε κρίσης του ανθρώπου είναι η άρνηση (νεγκατιβισμός). Ο έφηβος δε θέλει πια να είναι το καλό και προσαρμοστικό παιδάκι και με το «όχι» του δείχνει στο περιβάλλον τα πρώτα στοιχεία της προσωπικότητας του. Μετά τα 17-18 έτη, η άρνηση μειώνεται αισθητά και ο έφηβος γίνεται πιο συνεργατικός έχοντας μπει πλέον σε ένα στάδιο συναισθηματικής ωριμότητας.
• Ανεξαρτησία του εφήβου: ο έφηβος δείχνει να μην θέλει προστασία, αγκαλιές και συμβουλές από το περιβάλλον του. Είναι μια σκληρή διαδικασία για τους γονείς οι οποίοι πρέπει να ελίσσονται και να προσαρμόζονται ώστε να τον βοηθήσουν να ανεξαρτητοποιηθεί. Το στάδιο αυτό του «απογαλακτισμού» είναι πιο δύσκολο για τους γονείς, παρά για τα παιδιά. Πολύ σημαντικό είναι να κατανοήσουν οι γονείς πως ανεξαρτητοποίηση δε σημαίνει αποξένωση, γιατί οι έφηβοι βαθιά μέσα τους ξέρουν καλά πως ακόμα χρειάζονται τους γονείς τους ψυχοσυναισθηματικά.
• Τάση για απομόνωση: ο έφηβος αναζητά την ηρεμία του, την γωνιά του, θέλει να μείνει μόνος με τις σκέψεις του. Κλείνεται στο δωμάτιό του, κλειδώνει τα συρτάρια του, ακούει δυνατά μουσική, κάνει περισσότερο παρέα με φίλους/συνομήλικους, ενώ οι γονείς ανησυχούν πως το παιδί τους «κλείνεται». Όμως και αυτός είναι ένας ακόμα τρόπος να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του. Οι έφηβοι εξερευνούν διαφορετικούς ρόλους, ενδιαφέροντα και πεποιθήσεις σε μία προσπάθεια να καταλάβουν ποιοι είναι και ποιοι θέλουν να γίνουν.
• Ευθιξία/ υπερευαισθησία: στην εφηβεία οι νέοι έχουν την τάση να προσβάλλονται εύκολα, να διαμαρτύρονται, να εκνευρίζονται. Σε αυτό το στάδιο οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται πως καλό θα ήταν να μην κρίνουν με βάση τη δική τους ψυχολογική διάθεση, αλλά αυτή του εφήβου. Μπορούν λοιπόν να του δίνουν λίγο χρόνο και όταν θα ηρεμήσει να συνεχίσουν την κουβέντα του.
• Ισχυρογνωμοσύνη/ Πείσμα: ο έφηβος έχει την τάση να μένει άκαμπτος στην γνώμη του, άλλωστε αυτό του εξασφαλίζει την ασφάλεια και την ισορροπία που χρειάζεται απέναντι σε καθετί καινούριο, που είναι διαφορετικό και άγνωστο και που του χαλάει αυτή την ισορροπία.
• Αποφυγή σχέσεων/ δειλία: ένας έφηβος μπορεί να γίνει εσωστρεφής, να μην μιλά εύκολα, να μην είναι πρόθυμος να συμμετάσχει σε δουλειές του σπιτιού ή συνηθίζει να κλείνεται περισσότερο στο σπίτι.
• Ρομαντισμός: ο έφηβος τείνει να εξιδανικεύει, φτιάχνοντας τον δικό του κόσμο πιο δίκαιο, πιο όμορφο. Αυτό συνήθως συμβαίνει μέχρι τα 14-15 έτη, μετά συνήθως επανέρχεται ο ρεαλισμός, αφού θα έχει δημιουργηθεί ένας ψυχολογικός εξοπλισμός ώστε να δυναμώσει η αντοχή του και να νιώσει πιο ικανός να αντιμετωπίζει καινούριες καταστάσεις μόνος του.
• Δοκιμές και ρίσκα: του αρέσει να δοκιμάζει καινούρια πράγματα, αλλάζει τα μαλλιά του, τα ρούχα, το μακιγιάζ. Δοκιμάζει καινούρια χόμπι, μουσικές, ενδιαφέροντα. Όμως δοκιμάζει και τα όρια του αλλά και αυτά των γύρω του. Επίσης τείνει να επιδίδεται σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές καθώς αναζητά νέες εμπειρίες και ανεξαρτησία. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει πειραματισμό με ουσίες, αλόγιστη οδήγηση ή επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά.
• Κοινωνική επιρροή: οι συνομήλικοι παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός εφήβου, επηρεάζοντας τις επιλογές, τις συμπεριφορές και τις κοινωνικές του αλληλεπιδράσεις. Οι σχέσεις με τους συνομηλίκους γίνονται όλο και πιο σημαντικές σε αυτό το στάδιο.
• Διάφορες συμπεριφορές που συνηθίζουν οι έφηβοι είναι: εγωκεντρισμός, παρορμητικότητα, η διαμόρφωση ταυτότητας, σύγχυση ρόλων, αποστροφή προς την εργασία, έλλειψη συντονισμού στις κινήσεις, ανία και βαρεμάρα, νευρικότητα-ανησυχία, αυξημένη ευσυγκινησία, υπέρμετρη σεμνότητα, εχθρική στάση προς τους άλλους, εναντίωση προς κάθε μορφή εξουσίας, συχνή απασχόληση με θέματα που αφορούν το σεξ, έλλειψη αυτοπεποίθησης και ονειροπόληση.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το έφηβο παιδί σας να αναπτυχθεί ψυχο-κοινωνικά?

Ακολουθούν μερικοί τρόποι για να ενισχύσετε τις κοινωνικές του ικανότητες:

• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αντιμετωπίσει τις νέες καθημερινές προκλήσεις. Δείξτε του ότι πιστεύετε σε αυτό.
• Μοιραστείτε παραδείγματα από τη ζωή σας ως έφηβος.
• Συζητήστε μαζί του για το πώς να μην χάσει τον εαυτό του μέσα στις κοινωνικές σχέσεις.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μιλήσει με έναν έμπιστο ενήλικα για όσα τον προβληματίζουν ή τον ανησυχούν, ακόμα κι αν δεν είστε εσείς.
• Κουβεντιάστε και ψάξτε μαζί τρόπους διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων και διαχείρισης του άγχους.
• Να είστε στοργικός, χωρίς να χάνεται τα όρια, την ακεραιότητα και την πειθαρχεία σας. Με περιορισμούς όταν αυτό είναι απαραίτητο (λογικές συνέπειες) και με ανταμοιβές.
• Τέλος, βρείτε τρόπους να περνάτε ευχάριστα χρόνο μαζί.