Σχέσεις γονέων και εφήβων
Η εφηβεία είναι μία σημαντική σωματική και ψυχική καμπή που οδηγεί στην ενήλικο ψυχική οργάνωση. Συμβαίνουν μεγάλες αλλαγές στην ταυτότητα και στις διαπροσωπικές σχέσεις του εφήβου. Παρατηρείται μία σωματοψυχική «αναστάτωση» που μοιάζει με κρίση και η οποία εκδηλώνεται πιο συχνά στο οικογενειακό περιβάλλον του εφήβου, όπου νιώθει οικεία και ασφαλής. Τα αισθήματα εναντίωσης, αντίρρησης, ειρωνείας, απόρριψης και άρνησης είναι συχνά και η σύγκρουση μοιάζει σχεδόν αναπόφευκτή.
Ο έφηβος σε μία προσπάθεια του να διαφοροποιήσει τη θέση του από το προηγούμενο στάδιο (το παιδικό), γίνεται συγκρουσιακός. Η πρώτη σύγκρουση του εφήβου είναι με τους γονείς του, που είναι τα πιο οικεία του πρόσωπα, αλλά και ο «πρόχειρος» και σίγουρος στόχος. Αυτό εξηγείται ως μία έντονη ανάγκη του να μεγαλώσει, με αποτέλεσμα να αντιτίθεται στην πρώτη εξουσία που είναι αυτή των γονέων. Πριν την εφηβεία το παιδί κάνει αυτό που του λένε οι γονείς, ακολουθεί τις κατευθύνσεις τους και τον τρόπο ζωής τους, όμως τώρα δημιουργείται μία ανάγκη ανεξαρτητοποίησης επομένως και μία ανάγκη «αποτίναξης» της κηδεμονίας.
Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει κανένας έφηβος που να επαναλαμβάνεται από έναν άλλον. Είναι πολύ διαφορετική η εφηβεία που θα περάσει το κάθε παιδί. Δεν έχουν όλοι οι νέοι τις ίδιες εφηβικές αντιδράσεις και σε αυτό σημαντικό ρόλο παίζουν: η προσωπικότητα και η ιδιοσυγκρασία των γονέων, η σχέση με τον έφηβο, η προσωπικότητα του έφηβου, το κοινωνικό/ φιλικό δίκτυο του έφηβου (ως πλαίσιο υποστήριξης), το φύλο, το νευρικό σύστημα του παιδιού, η κληρονομικότητα (νευρολογικό κύτταρο, ρυθμός ανάπτυξης), τα βιώματα της παιδικής ηλικίας του εφήβου και ο τύπος γονέων.
Είναι σημαντικό οι γονείς να προσπαθούν να βρουν τρόπους συμφιλίωσης με τον έφηβο ενώ παράλληλα διατηρούν σταθερά και λειτουργικά όρια. Για να μας ακούσει ο έφηβος πρέπει να βρούμε τρόπους επικοινωνίας και συνεννόησης. Απαραίτητη είναι η σταθερότητα του γονέα, η διαθεσιμότητα, η ψυχραιμία, η αποφυγή εντάσεων, ο έλεγχος του θυμού, η εμπιστοσύνη, η συμβουλή και η «ανοιχτή» διάθεση που δε θα προκαλέσει εντάσεις και καυγά.
Είναι βοηθητικό όταν οι γονείς ενθαρρύνουν τον έφηβο να μοιράζεται τα συναισθήματα του, είναι κοντά του όταν διαχειρίζεται άγχη και φόβους γύρω από την ανεξαρτητοποίηση του, αποφεύγουν ανταγωνιστικές συμπεριφορές, κατανοούν τις ανάγκες του, τον βοηθούν να προσαρμοστεί σε νέες καταστάσεις που προκύπτουν και δείχνουν ανοχή στις εντάσεις του χωρίς να τον αγνοούν και χωρίς να τις εκλαμβάνουν ως δική τους προσωπική αποτυχία.
Ακούγονται εύκολα όλα αυτά, αλλά δεν είναι. Η περίοδος της εφηβείας είναι ίσως η πιο προκλητική και δύσκολη περίοδος για την σχέση γονιών-παιδιών. Οι γονείς ως «κυματοθραύστες» χρειάζεται να μείνουν σταθεροί και ακλόνητοι. Όταν ο έφηβος σιγουρευτεί πως ο γονιός αντέχει στα «κύματα», τότε παρατηρούμε μία ύφεση στις εντάσεις του. Αυτό συμβαίνει γιατί καταλαβαίνει πως ο γονιός έμεινε εκεί μετά την κακοκαιρία, και αυτή η σταθερότητα τον κάνει να νιώθει ασφαλής.
Ο Maurice Dedesse, είναι καθηγητής ψυχολογίας στη Σορβόννη και είπε τα εξής αισιόδοξα λόγια γύρω από την σχέση εφήβων-γονιών: «…και αν στα μάτια των εφήβων, δεν είμαστε οι ιδανικοί γονείς που υπήρξαμε μέχρι χθες, ας μην απογοητευθούμε. Δικό μας είναι το καθήκον να γίνουμε και πάλι και να το επιτύχουμε αν καταβάλλουμε προσπάθεια για νέα προσαρμογή σχέσεων που απαιτούν οι νέοι από εμάς. Με τον τρόπο αυτό οι επιδράσεις στην εφηβική ηλικία διασταυρώνονται από τους γονείς προς τον έφηβο και από τον έφηβο προς τους γονείς, για να θεμελιώσουν ένα οικοδόμημα σχέσεων ανάμεσα τους, διαφορετικό βέβαια από το προηγούμενο, μα πιο πλατύ, πιο γερό, πιο πανανθρώπινο».