Μπορεί να υπάρξει ένα «υγιές» διαζύγιο?
Στην αρχή του γάμου κανείς δεν περιμένει, ότι το «για πάντα» ίσως να μην κρατήσει ..για πάντα..! Και άμα δεν κρατήσει, μπορεί άραγε να υπάρξει ένα «υγιές» διαζύγιο? Η απάντηση είναι πως ναι, είναι εφικτό να δοθεί ένα υγιές τέλος σε μία σχέση, ακόμα και μέσα από τις συναισθηματικές διακυμάνσεις, το χάσμα στην επικοινωνία και τις ψυχικές εντάσεις που θα προκαλέσει ο χωρισμός.
Η λήξη ενός γάμου συνήθως εκτοξεύει μια έκρηξη ισχυρών συναισθημάτων, με κυρίαρχα τον θυμό, τη θλίψη, το άγχος και τον φόβο. Παρατηρούμε πως αυτά τα συναισθήματα μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και καιρό μετά το διαζύγιο. Μια τέτοια ψυχική αντίδραση είναι φυσιολογική, αλλά με την πάροδο του χρόνου η ένταση αυτών των συναισθημάτων συνήθως υποχωρεί.
Το διαζύγιο μπορεί να είναι μια τραυματική εμπειρία τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά. Έρευνες δείχνουν ότι τα περισσότερα παιδιά προσαρμόζονται καλά στις ζωές τους μέσα σε περίπου ένα με δύο χρόνια μετά το διαζύγιο.
Τα παιδιά ωφελούνται πολύ από την ειλικρινή συζήτηση, τη συνεργασία και την επικοινωνία, όσων αφορά στις αλλαγές που αντιμετωπίζει η οικογένειά τους. Είναι πολύ λειτουργικό οι γονείς να καταλήξουν από την αρχή σε ένα σταθερό πλάνο συναντήσεων και να το παρουσιάσουν μαζί στα παιδιά τους. Ενώ, καλό θα ήταν για το πρώτο διάστημα, οι γονείς να προσπαθήσουν να κρατήσουν κάποιες ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας μεταξύ τους.
Η συζήτηση με έναν ψυχολόγο μπορεί να βοηθήσει στο να φτάσει το χωρισμένο ζευγάρι σε οργανωμένες αποφάσεις, με όσο το δυνατόν λιγότερες συγκρούσεις. Επίσης θα τον συμβουλευτούν στο πώς να ανακοινώσουν την απόφαση τους στο/α παιδί/ά, όπως και στο να βρουν μαζί τρόπους να διατηρήσουν τις καινούριες ισορροπίες της οικογένειας. Η οικογενειακή συμβουλευτική, μπορεί να βοηθήσει καθοδηγητικά, βασιζόμενη πάντα στις ατομικές ανάγκες του κάθε μέλους της οικογένειας.
Επιγραμματικά ακολουθούν κάποιες χρήσιμες συμβουλές:
- Προετοιμαστείτε εσωτερικά και μιλήστε με με τον/ την πρώην σύζυγο σας, πριν ανακοινώσετε την απόφασή σας στα παιδιά. Αποφασίστε μαζί για το πώς θα το ανακοινώσετε και για ποια θέματα θα μιλήσετε. Ακόμα και αν δε συμφωνείτε, καλό είναι να βρίσκεστε στην ίδια σελίδα.
- Μιλήστε τους με σταθερότητα, αγάπη και τρυφερότητα. Κουβεντιάστε με καθησυχαστικά σχόλια και τελειώστε με ένα στοργικό, ενωτικό και θετικό μήνυμα.
- Εξηγήστε στο παιδί σας τι θα ακολουθήσει. Τα παιδιά επωφελούνται όταν έχουν μία ενημέρωση και ένα χρονικό περιθώριο να προετοιμαστούν ψυχολογικά για τις αλλαγές που θα προκύψουν στην οικογένεια τους.
- Μετά την αρχική ανακοίνωση, θα ήταν καλό να μιλήσετε στο κάθε παιδί χωριστά -αν υπάρχει διαφορά ηλικίας στα παιδιά σας- ώστε να δώσετε περισσότερες ή λιγότερες πληροφορίες ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία/ ηλικία του κάθε παιδιού.
- Προσπαθήστε να αποφύγετε συμπεριφορές «κατηγοριών» προς την πλευρά του πρώην συζύγου μπροστά στα παιδιά. Μην ξεχνάτε πως εκείνα επωφελούνται από τη διατήρηση μιας θετικής εικόνας και σχέσης με τον κάθε γονέα.
- Βοηθήστε το παιδί σας να εκφράσει όσα νιώθει. Με το δικό σας παράδειγμα θα βοηθήσετε να γίνει μία αρχή, εκφράζοντας κάποια δικά σας συναισθήματα.
- Καθησυχάστε το παιδί σας, ότι πάντα θα νοιάζεστε για αυτό: πχ. «Ακόμα και αν ο μπαμπάς και η μαμά δε θα μένουμε πια στο ίδιο σπίτι, και οι δυο μας θα συνεχίσουμε να σε φροντίζουμε και να σε αγαπάμε το ίδιο».
- Επιβραβεύστε το παιδί σας, όποτε κρίνετε απαραίτητο και επικεντρωθείτε στην εξέλιξη του.
- Καθησυχάστε το παιδί σας, ότι δεν είναι σε καμία περίπτωση υπεύθυνο για το χωρισμό: πχ., «Τίποτα από όσα έκανες ή είπες δεν έχει σχέση με την απόφαση μας». Επαναλάβετε τα καθησυχαστικά αυτά σχόλια, όσες φορές χρειαστεί.
- Είναι σημαντικό να υποστηρίζετε την σχέση μεταξύ του παιδιού και του πρώην συντρόφου σας. Με αυτό τον τρόπο το παιδί δε θα νιώσει ποτέ πως πρέπει να διαλέξει με ποια «πλευρά» πρέπει να είναι.
- Χρειάζεται να αποδεχθείτε πως τα παιδιά μπορεί να αντιδράσουν έντονα στο διαζύγιο. Χειριστείτε αυτές τις συμπεριφορές εφαρμόζοντας ξεκάθαρα και σταθερά όρια, δίνοντας παράλληλα λειτουργικές εναλλακτικές λύσεις για την κάθε αντίδραση τους. Πολύ σημαντικό σε αυτό το σημείο είναι να τα ακούτε και να είστε εκεί για ό,τι έχουν να σας πουν, χωρίς να τα κρίνετε. Με αυτό τον τρόπο νιώθουν ασφαλή.
- Τέλος, φροντίστε τον εαυτό σας. Όσο καλύτερα φροντίζετε τον εαυτό σας, τόσο πιο δυνατός/ή θα είστε ώστε να φροντίζετε και το παιδί σας. Άλλωστε και ο γονιός στο αεροπλάνο οφείλει πρώτα να φορέσει στον εαυτό του τη μάσκα οξυγόνου και μετά στο παιδί του.
Το διαζύγιο είναι μία δύσκολη περίοδος για όλη την οικογένεια. Οι πρώην σύζυγοι και κατ’ επέκταση τα παιδιά τους, μπορούν να επωφεληθούν μιλώντας με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, με σκοπό να τους βοηθήσει να αναγνωρίσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να βρουν λειτουργικούς τρόπους επικοινωνίας χρησιμοποιώντας ασφαλή όρια ώστε να προσαρμοστούν στις επερχόμενες αλλαγές.
Βιβλιογραφία:
Lowenstein, MSW, L. (2011). Explaining separation/divorce to children.
Pedro-Carroll, J. (2010). Putting children first: Proven parenting strategies for helping children thrive through divorce. NY: Avery Trade.
Schneider, M., & Zuckerberg, J. (1996). Difficult questions kids ask and are afraid to ask about divorce. NY: Simon & Schuster.